Op deze pagina wil ik personen of organisaties in ‘the spotlight’ zetten die naar mijn mening iets bijzonders doen in de samenleving of gezondheidszorg. Bijvoorbeeld veel tijd en energie opofferen om zo bij te kunnen dragen aan landelijke belangrijke richtlijnen of andere producten.
4 november 2022
Samenwerken met naasten helpt echt!! 
Interview met Henk -Willem Klaassen (zie foto)
RT: Beste Henk-Willem, jij heb namens de V&VN vakcommissie GGZ meegewerkt aan de ontwikkeling van de Generieke Module Naasten. Veel dank hiervoor!!
RT: Wat heeft jou bewogen om voor dit thema tijd en energie vrij te maken?
Nadat ik in 2010 de Kitty Verbeek-prijs heb gewonnen met een artikel over familiebegeleiding in de langdurende psychiatrie, kreeg ik ‘gratis ’het Kitty Verbeek-virus mee. Dat virus hield in, dat ik de missie mee kreeg om mijn kennis en kunde op dit gebied, mijn eigen privé en werk gerelateerde ervaringen te delen. Te delen met hulpverleners, teams en ggz-instellingen zodat zij naasten veel meer als vanzelfsprekend gaan betrekken (of beter gezegd dat zij gaan aansluiten bij naasten!). De hoofdreden is dat samenwerken echt helpt, dat de GGZ er een heel stuk beter uit zou zien als we samenwerken en niet denken dat wij in de GGZ GOD zijn en dat wij de cliënt wel beter kunnen maken. Dat hebben we allen wel gezien dat dat niet het geval is. Het komt maar zelden voor dat jij de enige hulpverlener bent geweest voor de cliënt. Gangbaarder is dat een doorsnee cliënt ongeveer tussen de 20 en 50 hulpverleners heeft gehad. ‘Hoe bevalt het om de 46-ste hulpverlener van je cliënt te zijn? En ze hebben altijd dezelfde naasten!! En zijn die naasten betrokken door de vorige collega’s? We hebben in 2020 met een hele prettige club mensen hard gewerkt om de GMN heel tastbaar te maken. Met korte filmpjes. Met werkkaarten die heel dichtbij de vragen van naasten en hulpverleners staan. En een mooi implementatieplan, waarin er veel aandacht is of gebruikt kan worden via AKWA GGZ Talks.
Wil je iets over jezelf vertellen?
Ik ben 63 jaar, weduwnaar en vader van 3 volwassen dochters en 1 kleindochter. Schilderen, fotograferen zijn mijn hobbies. Sinds mijn achttiende verpleegkundige (A-Oncologie-B-Wijkverpleegkundige en spv). Ik heb in mijn leven vier naasten-ervaringen gehad die mijn leven zeker een kleur hebben gegeven. Toen ik jong was had mijn vader psychische problemen, mijn zus werd met een IBS opgenomen, mijn oudste dochter werd ernstig ziek, mijn vrouw werd ziek en overleed. Ik heb in die vier ervaringen geleerd wat het verschil is als er vanuit Taboe en Schaamte niet gesproken en gedeeld wordt, en hoe fijn het is als er samen voor gaat staan: Herstellen doe je zelf, maar samen is meer mogelijk! Tijdens mijn spv werk ben ik me gaan richten op naasten en heb gemerkt hoe fijn dat kan zijn voor de cliënt, naaste en voor mij, voor de hulpverlener. Enkel moet je het wel goed uitleggen waarom je samen wil werken!
RT: Je bent zo zelf een ervaringsdeskundige, je hebt veel meegemaakt en nu kan je die ervaringen en kennis delen in de praktijk.
RT: Hoe was het om samen met andere beroepsverenigingen en MIND aan deze module te werken?
Het was heel fijn dat alle vertegenwoordigers van de vakgroepen en cliënt- en familieverenigingen op 1 lijn zaten. We zijn erg tevreden dat we iets moois gemaakt hebben. Sommigen van ons wilden nog wel meer en nog scherper zijn maar je probeert er samen uit te komen en hou je rekening met verschillende visies en stromingen in de ggz.
RT: Wat heeft naar jou idee deze module opgeleverd voor verpleegkundigen in de GGZ ?
Antwoorden op de vragen van vele verpleegkundigen, zoals: Leg uit waarom je samen wil werken, laat het niet alleen bij de vraag mag ik je naaste uitnodigen, maar leg uit waarom het zo belangrijk is!! Vraag door! Gebruik hulpmiddelen (bijvoorbeeld ecogram, levenslijn) om helder te krijgen wie je cliënt en zijn netwerk en zijn verhaal is). Privacy komt niet ter sprake als je vanaf het begin goede afspraken maakt, met elkaar duidelijk maakt wat je wel en wat je niet deelt (niet nice to know, wel nice te need)
RT: Hoe kunnen we op onze eigen vierkante meter helpen om deze module in de praktijk te gebruiken?
Door de GM te lezen, naar het stripfilmpje te kijken, door een AKWA-GGZ talk aan te vragen, door met je team te gaan trainen zodat je met je team een training voor je team een actueel naastenbeleid te beginnen. https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/een-nieuwe-cursus-voor-naasten-van-mensen-met-een-psychische-kwetsbaarheid/
Onlangs is er onderzoek geweest door AKWA naar het gebruik van zorgstandaarden in de GGZ. Rapport-gebruik-zorgstandaarden.pdf (akwaggz.nl) Daaruit blijkt dat in de praktijk naasten gaande wel meer worden betrokken, maar dat het nog geen gewoongoed is. Dat er nog te veel afhankelijk is van verschillende factoren zoals: Diagnose, per team, leeftijd en taal, dat het omgaan met de privacyregels nog vaardigheden vraagt, behoefte aan meer vaardigheden, wat te doen wanneer de cliënt samenwerking met zijn naaste afhoudt. Wat meer en meer waargenomen wordt is dat naasten betrokken worden in de intakefase, maar dat daarna de samenwerking in de triade afneemt.
RT: Wat is veranderd als deze module goed is geïmplementeerd?
Mijn droom is:
- Dat teams zich laten trainen om meer vaardigheden te hebben om in de triade samen te werken.
- Dat elke cliënt vanaf hWet begin een traject start met een steungroep van hulpverleners en naasten. Dus niet 1 op 1!! Zonder naasten geen start van de hulpverlening!
- Dat alle partijen starten met net zoveel kennis. Dat je niet meer afhankelijk bent van de willekeur bij welke hulpverlener je komt (dat de ene hulpverlener alleen iets weet van het één en daarmee gaat werken, en de andere weer met iets heel anders werkt. Ga maar voor jezelf na hoe jij dat zou vinden dat de specialist je maar een heel beperkte voorlichting geeft en je er achteraf erachter komt dat als je het hele verhaal had gehoord je een heel andere behandeling had gewild. Samen beslissen, steungroepen , Netwerkintake, Herstelondersteunende intake zijn prachtige voorbeelden waarin de uitgang veel meer bij ‘samen’ ligt.
- Dat alle hulpverleners kennis en kunde hebben en werken met de GM anno 2022, en niet met hun eigen kennis die soms heel erg achter loopt handelen.
- Dat we behandeling niet vooropzetten, maar gelijk zetten met de kracht van het netwerk, de steun en liefde van de naaste omgeving. Dus niet alleen de vraag stellen het is het met je, hoe slaan de medicijnen of de behandeling aan, maar ook hoe is het met jou en je naasten?
- Dat we ons realiseren dat in bijna alle gevallen iets cruciaals is gebeurd tussen de cliënt en zijn netwerk. Wij denken dat hulpverleners het kunnen repareren door de cliënt te helpen, door naasten buiten te sluiten. Ik denk dat we veel meer moeten kijken naar wat is er gebeurd. Schuld, Schaamte, Stigma, Trauma, Trots, Taboe, Ruzie, Rouw, Levend Verlies. Ga daar eerst eens naar vragen en ga daar interventie in doen. Vraag eerst naar het levensverhaal , eerst naar de kracht, dan naar de klacht.
- Dat de hulpverlener niet de rol inneemt om ‘de boel maar eens over te nemen’, maar op de stoel zit om zich met de cliënt af te vragen wat er is gebeurd, wie de cliënt kunnen helpen. De hulpverlener heeft dan een totaal andere rol!
- Ik geloof in zelfsturing of kleine ggz-instellingen. Ik ben gecharmeerd van het concept van het nieuwe Radboudziekenhuis in Nijmegen. Waarin de inbreng op alle niveaus (dus ook op directieniveau, de verpleegkundige als gelijkwaardige aan een medisch specialist) van verpleegkundigen . Dat we gaan werken vanuit kleinschalige duurzame humane teams in de regio. Dat teams slechts een paar waardes mee krijgen en veel beperkte aantal stafmedewerkers, implementaties (elk jaar weer). Dat het niet in eerste instantie gaat om pillen en diagnoses, maar om het verhaal, het hart en de verbinding!
Website naasten en betrokkenen
Samenvatting naastenbeleid HVO Querido en GMN: www.bordenstift.nl/hvoqueridonaastenbeleid
Een boeiende webinar over de GMN: https://vimeo.com/654842393
Over hoe je samenwerkt en samen beslist is de onderstaande link over Samen beslissen de moeite waard om te bekijken:
Een boeiende webinar over Samen Beslissen: https://vimeo.com/701267230
Onderzoek naar het gebruik van zorgstandaarden in de praktijk: Rapport-gebruik-zorgstandaarden.pdf (akwaggz.nl)
Werkkaart patiënt houdt naaste af: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/04b602f36e354a157dc3b3ed57ca629e.pdf
Samenvattingskaart: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/e8109ce556e7cb86dc43fb1fbaf1027c.pdf
Werkkaart triadisch werken: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/669fa3f2923208147a14d1b4dee4c5d0.pdf
Werkkaart samenwerken en ondersteunen naasten: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/bc35ea98f2ba5b06f5f379b6df91c434.pdf
Werkkaart wat heeft een naaste nodig: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/81d80e3b75938f2bfd0620659a7d6661.pdf
Infograhic: Handvatten voor naasten: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/cedeadc1b81d4e88a1154f1eba2ec7e5.pdf
Advies in professionele zeggenschap 